Bạch tuộc – Quái vật của biển cả

Bạch tuộc là giống loài khá gần gũi với cuộc sống chúng ta. Chúng ta thường sử dụng chúng như một món ăn, đồ thí nghiệm… Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ về giống loài này. Cùng chuyên mục Thiên nhiên kỳ thú tìm hiểu về loài này nhé!

Bạch tuộc là gì?

[caption id="attachment_899" align="aligncenter" width="675"] Bạch tuộc[/caption]

Bạch tuộc thuộc bộ Octopoda. Chúng là động vật thân mềm, ngắn có hình oval và sống dưới đáy biển. Hiện nay có đến khoảng 289 đến 300 loài khác nhau đang sinh sống ở nhiều khu vực khác nhau trên Trái Đất. Con số này chiếm khoảng hơn ⅓ tổng số các loài động vật thân mềm trên thế giới. Được biết, kích thước của những con bạch tuộc có thể rất lớn. Một số loài có thể bắt và giết một con cá mập.

Đặc điểm sinh học của bạch tuộc

Bạch tuộc có cấu tạo gần giống với loài mực ống. Bạch tuộc có 8 chi dạng xúc tu. Đặc điểm này được thể hiện rõ nét qua cái tên của chúng. Cụ thể, tên khoa học của chúng trong tiếng Hy Lạp: ὀκτώπους (oktōpous) có nghĩa là tám chân. Những chi này của chúng được ví như một buồng thuỷ tĩnh học cơ bắp.

Không giống các động vật thân mềm khác, phần lớn cấu trúc cơ thể của chúng là loài không xương và không có vỏ cứng bên ngoài. Vì vậy, chúng có thể len lỏi qua các khe đá dưới lòng đại dương một cách dễ dàng. Phần cứng duy nhất trên cơ thể chúng là mỏ vẹt nằm ở dưới đầu và giữa 8 chi.

[caption id="attachment_900" align="aligncenter" width="660"] Chúng có 8 chi[/caption]

Về ngoại hình, bạch tuộc trông khá giống mái vòm úp lên trên đống râu mực cỡ lớn. Tuy nhiên, thực tế thì phần chúng ta hay gọi là đầu lại là phần thân của chúng. Bên trong chứa những cơ quan nội tạng quan trọng của chúng. Nhiều người thắc mắc rằng bạch tuộc có mấy trái tim. Vậy thì câu trả lời là 3 trái tim. Ba trái tim này sẽ nằm trong phần thân của bạch tuộc. Hai trái tim sẽ có nhiệm vụ bơm máu cho hai mang. Trong khi đó, trái tim thứ 3 sẽ có nhiệm vụ bơm máu đi toàn bộ cơ thể. Đặc biệt, do máu của chúng có chứa protein giàu chất haemocyanin chuyên chở oxy. Loại chất này có hiệu quả ít hơn so với huyết cầu giàu sắt của các động vật có xương sống. Thêm vào đó, haemocyanin sẽ hoà tan trong các huyết tương thay vì hồng cầu. Vì vậy, máu của bạch tuộc sẽ có màu xanh thay vì màu đỏ như các loài khác.

Theo nghiên cứu khoa học, bạch tuộc có vòng đời tương đối ngắn tuỳ từng loài. Có loài chỉ sống được 6 tháng nhưng cũng có loài sống được tới 5 năm. Đặc biệt, sinh sản là nguyên nhân khiến chúng chết sớm như vậy.  Những con đực có thể chỉ sống được vài tháng sau khi kết đôi còn con cái sẽ chết không lâu sau khi ổ trứng nở.

» Bạn có thể quan tâm: Những điều chưa biết về Voi ma mút

Đặc điểm sinh sản

Quá trình sinh sản của bạch tuộc cũng khá đặc biệt. Khi giao phối, con đực sẽ dùng tua để đưa những bào tinh vào trong cơ thể con cái. Tua này được gọi là tua giao phối và thường là tua thứ 3 bên phải. Chiếc tua này sẽ tách ra hẳn cơ thể con đực khi giao phối. Chiếc tua này khi vào cơ thể con cái sẽ căng phồng để dễ dàng phóng tinh một cách triệt để, đồng thời loại bỏ được những đứa con tương lai của đối thủ trước.

Sau khi giao phối, con đực sẽ chết vài tháng sau đó. Những con cái sẽ giữ tinh dịch trong cơ thể cho đến khi trứng trưởng thành. Mỗi một kỳ thụ tinh như vậy, con cái có thể đẻ được khoảng 10.000 - 70.000 trứng tuỳ thuộc vào mỗi loài khác nhau.

[caption id="attachment_907" align="aligncenter" width="650"] Bạch tuộc con[/caption]

Sau khi đẻ, con cái sẽ thổi nước qua trứng để cung cấp oxy và bảo vệ trứng khỏi những loài ăn thịt. Quá trình thổi nước sẽ diễn ra trong khoảng 5 tháng cho đến khi trứng nở. Trong suốt quá trình chờ trứng nở, con cái sẽ không ăn và sẽ chết ngay sau khi trứng nở. Những con bạch tuộc con lúc này là ấu trùng sẽ như những sinh vật trôi nổi ăn những ấu trùng sao biển cho tới khi đủ lớn và lặn xuống đáy đại dương. Đây được coi là thời gian nguy hiểm bởi có những sinh vật khác ăn động vật trôi nổi.

Đặc điểm về giác quan

Bạch tuộc có thị lực khá tốt nhưng chúng không dùng nó để phân biệt màu sắc. Gắn liền với não của nó là những túi cân bằng giúp thân thể của chúng lúc nào cũng nằm ngang.

Qua tìm hiểu, dù có thị lực tốt nhưng bạch tuộc lại bị điếc. Thay vào đó, chúng lại có những xúc giác tuyệt vời để cảm nhận mọi thứ xung quanh. Những giác hút có chứa những thụ quan rất nhạy. Tuy nhiên cảm giác bản thể của chúng lại rất yếu. Chúng không thể xác định được vị trí thân thể hay các xúc tua của mình.

Bạch tuộc di chuyển như thế nào?

Bạch tuộc di chuyển bằng cách bơi hoặc bò. Chúng chỉ di chuyển mỗi khi đói hoặc bị đe doạ. Lúc này, chúng sẽ tích nước vào phần thân rồi bắn ra với tốc độ cực nhanh tạo thành cơ chế phản lực để đẩy cơ thể đi. Tốc độ lúc này của chúng có thể vào khoảng 25km/h.

Trí tuệ của bạch tuộc

[caption id="attachment_898" align="aligncenter" width="687"] Thiên tài của đại dương[/caption]

Bạch tuộc được xếp vào loài động vật có trí thông minh cao và có thể thông minh hơn bất kỳ loài động vật thân mềm nào.

Theo các thí nghiệm, bạch tuộc có một hệ thống trí nhớ ngắn hạn và dài hạn. Chúng có hệ thống thần kinh khá phức tạp. ⅔ nơron thần kinh nằm trong các tua. Các tua này có phản xạ khá phức tạp với sự điều khiển của 3 cấp độ hệ thần kinh.

Một số thí nghiệm khác chỉ ra rằng, bạch tuộc có thể phân biệt được mẫu và các hình dạng khác nhau. Theo đó, chúng được huấn luyện chơi thảy vòng vào các chai. Hoặc có thể tìm lại các món đồ chơi bị ném đi và mang về chỗ cũ.

Bạch tuộc tự vệ như thế nào?

Bạch tuộc có 3 cơ chế để tự vệ đó là phun mực, nguỵ trang và tự tháo bỏ tua. Phần lớn chúng sẽ phun ra một loại mực hơi đen và dày để thoát khỏi kẻ thù. Thành phần chính của mực là các sắc tố melanin (là chất tạo nên màu da và tóc của con người). Không những vậy, loại mực này còn có thể làm át mùi giúp chúng lẩn trốn dễ dàng hơn.

[caption id="attachment_901" align="aligncenter" width="500"] Nguỵ trang để trốn kẻ thù[/caption]

Trong khi đó, chúng nguỵ trang bằng những tế bào da có thể thay đổi màu, độ mờ hay tính phản chiếu của lớp biểu bì. Các tế bào sắc tố này sẽ chứa những màu như cam, đỏ, vàng, nâu hay đen. Số lượng màu sẽ tuỳ thuộc vào từng loài khác nhau. Có loài có 3 màu, có loài lại có 2 hoặc 4 màu. Những tế bào sắc tố này cũng có thể được dùng để liên lạc hay cảnh báo các loài bạch tuộc khác. Ví dụ như bạch tuộc xanh có độc khi bị khiêu khích sẽ chuyển thành màu vàng sáng.

Ngoài ra, một số loài có khả năng tách rời xúc tu khi bị tấn công để đánh lạc hướng kẻ thù.

Một số loài như Mimic có khả năng tự vệ thứ 4 đó là biến đổi thân thể thành những con vật nguy hiểm như rắn biển, lươn...

Lợi ích của bạch tuộc

Làm thức ăn

[caption id="attachment_906" align="aligncenter" width="800"] Làm thức ăn[/caption]

Có khá nhiều nơi trên thế giới sử dụng bạch tuộc như một loại thực phẩm. Các xúc tua và những bộ phận khác được các đầu bếp chế biến thành những món ăn khác nhau tuỳ thuộc vào loại bạch tuộc mà họ sử dụng. Các món nổi tiếng có thể kể đến như sushi, akashiyaki và takoyaki. Một số loài còn được ăn sống và làm thực phẩm chức năng bồi bổ sức khoẻ.

Làm vật nuôi

[caption id="attachment_905" align="aligncenter" width="600"] Làm vật nuôi[/caption]

Rất khó để giam cầm bạch tuộc nhưng một số người vẫn giữ chúng để làm vật nuôi. Được biết, đôi khi bạch tuộc sẽ phá vỡ bể của mình để đi tìm thức ăn hoặc lên thuyền của ngư dân để tìm cua ăn. Đôi khi chúng có thể ăn tua của chính mình khi bị kích động. Tuy nhiên, theo nghiên cứu, hành vi này là do một loại virus tấn công hệ thần kinh của chúng. Hành vi này được coi là sự mất trật tự thần kinh học.

Ở một số nơi, bạch tuộc được liệt vào danh sách khi sử dụng trong giải phẫu phải được gây mê. Tại Anh, đây là giống loài được coi trọng và bảo vệ bằng pháp luật giống các động vật có xương sống khác.

Những điều bạn có thể chưa biết về bạch tuộc

• Bạch tuộc có hai dạng: cirrina và incirrina. Giống cirrina thì trông khá giống người ngoài hành tinh với đầu bong bóng kỳ quái. Chúng có hai vay bé, nhiều lông mao ở xúc tu và một vỏ nội bộ nhỏ. Tuy nhiên giống này chúng ta khó có thể thấy hiện nay. Hiện nay, chúng ta chỉ thấy bạch tuộc giống incirrina. Chúng không có vây và vỏ nội bộ.

• Bạch tuộc sử dụng ‘gen’ thông minh khác với loài người. Không giống với loài người, sự thông minh được điều khiển bởi não bộ. Sự thông minh của bạch tuộc phân bố ở các xúc tua bởi ⅔ nơron của chúng tập trung tại đó. Nói một cách đơn giản, mỗi một xúc tu là một bộ não riêng. Các xúc tu này thông minh đến nỗi dì bị đứt lìa khỏi cơ thể vẫn có thể tự đi tìm thức ăn và mang thức ăn về cho chính chủ. Vì vậy, đôi khi, bạch tuộc không thể điều khiển xúc tua, thậm chí còn bị nó phản bội lại.
• Mỗi xúc tu có tới 250 bầu giác. Các bầu giác này có khả năng tự xoay và hút bất kỳ một vật nào. Ngoài chức năng bám dính, bầu giác còn giúp chúng nếm và ngửi mọi thứ xung quanh.
• Chưa ai khám phá ra hậu môn của bạch tuộc ở đâu
• Có thể di chuyển trên mặt đất
• Xúc tu có thể mọc lại khi mất đi
• Tình dục của loài người khi đặt trước bạch tuộc chỉ như nói câu ‘xin chào’ mà thôi. Bởi lẽ, khi giao phối, chúng trở nên điên dại.
• Loài bạch tuộc quái đản nhất là loài đốm xanh sống tại các rạn san hô ở biển Ấn Độ và Thái Bình Dương. Mặc dù không lớn nhưng chúng lại thuộc loài nguy hiểm nhất trên đại dương bởi lẽ chỉ vài giọt nọc độc, chúng có thể giết chết gần 30 người trưởng thành.

[caption id="attachment_902" align="aligncenter" width="768"] Loài đốm xanh[/caption]

Trên đây là một vài thông tin về giống loài được coi là quái vật của biển Hy vọng những thông tin này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về giống loài này.

» Bạn có thể quan tâm: Khủng long và sự tuyệt chủng của khủng long

 

source https://litteritcostsyou.org/bach-tuoc/